મોદી સરકારે દેશમાં જાતિગત વસ્તી ગણતરી કરાવવાની જાહેરાત કરી છે. બુધવારે કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળની રાજકીય બાબતોની સમિતિની બેઠકમાં આ અંગે નિર્ણય લેવામાં આવ્યો. વિપક્ષી પક્ષો લાંબા સમયથી આ માંગ કરી રહ્યા છે. ભારતમાં છેલ્લી જાતિ વસ્તી ગણતરી ૯૪ વર્ષ પહેલાં ૧૯૩૧માં હાથ ધરવામાં આવી હતી. જેના કમિશનર જે.એચ. હટન હતા.
જોકે, વર્ષ 2011 માં, તત્કાલીન યુપીએ સરકારે સામાજિક આર્થિક અને જાતિ વસ્તી ગણતરી (SECC) હાથ ધરી હતી. પરંતુ તેનો ડેટા ક્યારેય જાહેર કરવામાં આવ્યો ન હતો. તમને જણાવી દઈએ કે ભારતમાં પહેલી વસ્તી ગણતરી ૧૮૮૧માં કરવામાં આવી હતી. ત્યારથી, દર ૧૦ વર્ષે વસ્તી ગણતરી કરવામાં આવે છે.
૧૯૩૧ ની જાતિ વસ્તી ગણતરીમાં કઈ જાતિની વસ્તી સૌથી વધુ હતી?
૧૯૩૧ની જાતિ વસ્તી ગણતરીમાં, ભારતની વસ્તી ૨૭૧ મિલિયન (૨૭.૧ કરોડ) દર્શાવવામાં આવી હતી. આમાં અન્ય પછાત વર્ગોની સંખ્યા 52 ટકા હોવાનું જણાવાયું હતું. રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે કયા પ્રાંતમાં કેટલા લોકો કઈ જાતિના છે. ૧૯૮૦માં, આ ડેટાના આધારે, મંડલ કમિશને શિક્ષણ અને નોકરીઓમાં OBC ને ૨૭ ટકા અનામત આપવાની ભલામણ કરી.
ભારતમાં કેટલી જાતિઓ છે?
૧૯૩૧ માં થયેલી જાતિ વસ્તી ગણતરી મુજબ, ભારતમાં કુલ ૪૧૪૭ જાતિઓ છે. ૧૯૦૧ની વસ્તી ગણતરીમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે ભારતમાં ૧૬૪૬ જાતિઓ છે.
બ્રિટિશ સરકારે ભારતમાં જાતિગત ગણતરી શા માટે કરી?
ભારતમાં જાતિગત વસ્તી ગણતરી કરાવવા પાછળ બ્રિટિશ સરકારના ઘણા ઉદ્દેશ્યો હતા. સરકારે સામાજિક માળખું, વંશવેલો અને વસ્તી વિતરણને સમજવા માટે જાતિના ડેટાનો ઉપયોગ કર્યો. જાતિના ડેટાનો ઉપયોગ ભરતી, શિક્ષણ અને કાનૂની વ્યવસ્થામાં થતો હતો. આ ઉપરાંત, બ્રિટિશ વહીવટકર્તાઓ અને માનવશાસ્ત્રીઓએ પણ જાતિઓમાં જાતિવાદનો અભ્યાસ કર્યો હતો.
ભારતમાં પ્રથમ વસ્તી ગણતરી
બ્રિટિશ વસાહતી ભારતમાં પ્રથમ વસ્તી ગણતરી ૧૮૭૨માં તત્કાલીન વાઇસરોય લોર્ડ મેયો દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી હતી. આમાં, જાતિ, પેટા-જાતિ અને સામાજિક જૂથોનો ડેટા વિગતવાર એકત્રિત કરવામાં આવ્યો હતો. આ પછી, દર 10 વર્ષે વસ્તી ગણતરી કરવામાં આવતી હતી. જેમાં જાતિના આધારે પણ ગણતરી કરવામાં આવી હતી.
ભારતમાં SC શ્રેણીમાં કેટલી જાતિઓ છે?
સામાજિક ન્યાય અને અધિકારીતા મંત્રાલય અનુસાર, ભારતમાં કુલ ૧૨૦૮ જાતિઓને અનુસૂચિત જાતિ તરીકે સૂચિત કરવામાં આવી છે. જેમાં સૌથી વધુ 60 જાતિઓ આંધ્રપ્રદેશમાં છે. અરુણાચલ, નાગાલેન્ડ, લક્ષદ્વીપ અને આંદામાન-નિકોબાર ટાપુઓમાં અનુસૂચિત જાતિ શ્રેણીમાં કોઈ જાતિ નથી.
