Chandrayaan-3: ચીનના ચાંગે-6 ચંદ્રયાને ચંદ્રથી પૃથ્વી પર પાછા ફરવાની તેની 70 ટકા યાત્રા પૂર્ણ કરી લીધી છે. આ ઉપરાંત, ચીનનું આ ચંદ્રયાન ચંદ્રની દૂર બાજુથી એકત્રિત કરાયેલા નમૂનાઓ સાથે પૃથ્વી તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. ચંદ્રની સપાટી પરથી ખડકો અને માટીના નમૂનાઓને પૃથ્વી પર લાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે ચાંગ’ઇ-6 અવકાશયાન 3 મેના રોજ દક્ષિણ ચીનના હૈનાન પ્રાંતમાંથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. ખાસ વાત એ છે કે માનવ ચંદ્ર સંશોધનના ઇતિહાસમાં આ પ્રકારનો પ્રથમ પ્રયાસ છે.
લેન્ડર-એસેન્ટ સંયોજન 2 જૂનના રોજ દક્ષિણ ધ્રુવ-એટકેન બેસિનમાં સફળતાપૂર્વક ઉતરાણ કર્યું, બે દિવસમાં નમૂના એકત્રિત કરવાની કામગીરી પૂર્ણ કરી. આ પછી, 4 જૂને, લેન્ડિંગ વાહને ચંદ્રની સપાટી પરથી નમૂના લીધા અને ઉડાન ભરી. ચાઇના નેશનલ સ્પેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન (CNSA) અનુસાર, 6 જૂને, અવકાશયાન સફળતાપૂર્વક ઓર્બિટર-રિટર્નર સંયોજન સાથે જોડાયું અને ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશ્યું. ડોકીંગ પ્રક્રિયા પછી તરત જ, ચંદ્રના નમૂનાઓ વહન કરતા કન્ટેનરને ચડતા વાહનમાંથી પરત ફરનારને સુરક્ષિત રીતે સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવ્યું હતું.
25 જૂન સુધીમાં ઉતરશે
તેનું આગામી પગલું ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાંથી પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશવાનું છે. આ દરમિયાન, પાંચ દિવસની મુસાફરી પછી, ચંદ્રયાન પૃથ્વીથી લગભગ 5,000 કિલોમીટર ઉપરના ભ્રમણકક્ષાથી અલગ થઈ જશે. તે પછી વાતાવરણમાં તેનું ઝડપી ઉતરાણ શરૂ કરશે અને આખરે 25 જૂનની આસપાસ સિજીવાંગ બેનર, આંતરિક મંગોલિયામાં આયોજિત લેન્ડિંગ સાઇટ પર ઉતરશે.
સ્પેસક્રાફ્ટે પ્લાન મુજબ સ્પેસક્રાફ્ટના ‘એસેન્ડર’ની અંદર મૂકેલા કન્ટેનરમાં સેમ્પલ એકત્ર કર્યા હતા, એમ સિન્હુઆ ન્યૂઝ એજન્સીએ સ્પેસ એજન્સીને ટાંકીને જણાવ્યું હતું. આ કન્ટેનરને ‘રી-એન્ટ્રી કેપ્સ્યૂલ’માં મૂકવામાં આવ્યું છે જે 25 જૂનની આસપાસ ચીનના આંતરિક મંગોલિયા ક્ષેત્રના રણમાં પૃથ્વી પર ઉતરશે. માનવ ચંદ્ર સંશોધનના ઇતિહાસમાં આ પ્રકારનો પ્રથમ પ્રયાસ છે.
CNSAએ જણાવ્યું કે લોંગ માર્ચ-5 Y8 રોકેટ ચાંગે-6ને વહન કરશે. ચાંગ’ઇ-6 અવકાશયાનમાં ઓર્બિટર, લેન્ડર, એસેન્ડર અને રિટર્નરનો સમાવેશ થાય છે. આ અવકાશયાન આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગ દ્વારા વિકસિત ચાર પેલોડ વહન કરશે. ફ્રાન્સ, ઈટાલી અને યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સીના વૈજ્ઞાનિક સાધનો ચાંગઈ-6 લેન્ડર પર છે, જ્યારે પાકિસ્તાનનો એક નાનો ઉપગ્રહ ઓર્બિટર પર છે.
CNSA દ્વારા 12 દેશો અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓના લગભગ 50 મહેમાનોને ચાંગ’ઇ-6 દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા આંતરરાષ્ટ્રીય પેલોડ્સ પર કેન્દ્રિત વર્કશોપમાં હાજરી આપવા અને હૈનાનમાં લોન્ચિંગના સાક્ષી બનવા આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે. ચંદ્રની દૂર બાજુએ દક્ષિણ ધ્રુવ-એટકેન બેસિનની અંદર સ્થિત એપોલો બેસિન તરીકે ઓળખાતું ઇમ્પેક્ટ ક્રેટર, ચાંગ’ઇ-6 મિશન માટે પ્રાથમિક લક્ષ્ય લેન્ડિંગ અને સેમ્પલિંગ સાઇટ તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યું છે.
ચંદ્રયાન-3 જેવું સોફ્ટ લેન્ડિંગ
ચીનના ચંદ્રયાને ચંદ્ર પર પહોંચ્યા બાદ સોફ્ટ લેન્ડિંગ કર્યું છે. ઉતરાણના 48 કલાકની અંદર, ચંદ્રની સપાટી પરથી ખડકો અને માટીને દૂર કરવા માટે રોબોટિક હાથ લંબાવવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે જમીનમાં છિદ્રો ડ્રિલ કરવા માટે કવાયતનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. સાથે સાથે વૈજ્ઞાનિક તપાસ પણ કરવામાં આવી હતી. નમૂનાઓને કન્ટેનરમાં સીલ કર્યા પછી, એસેન્ડન્ટ ચંદ્ર પર ઉડાન ભરી અને ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં ઓર્બિટર સાથે ડોક કર્યું.