નવેમ્બરના પ્રથમ સપ્તાહમાં કૈરોમાં યોજાનારી વર્લ્ડ અર્બન ફોરમમાં ભારતને શહેરીકરણના પડકારોનો સામનો કરવાની તેની પદ્ધતિઓ વિશે વિશ્વને માહિતગાર કરવાની અને અન્ય દેશો પાસેથી શીખવાની તક છે.
આ વખતે 4 થી 6 નવેમ્બર દરમિયાન યોજાનાર આ મંચની થીમ ‘સ્ટાર્ટિંગ ફ્રોમ હોમ’ છે. અહીં ઘર એટલે પડકારોનો સામનો કરવા માટે સ્થાનિક અભિગમ અપનાવવો અને તે મુજબ ઉકેલ શોધવો. ફોરમની સૌથી મહત્વની થીમ શહેરોમાં ભવિષ્ય માટે હાઉસિંગ છે.
‘પાંચ વર્ષમાં અડધાથી વધુ વસ્તી શહેરોમાં રહેશે’
ફોરમમાં ચર્ચા માટે અન્ય પાંચ મુદ્દા પણ છે. નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ અર્બન અફેર્સ (NIUA)ના ભૂતપૂર્વ વડા હિતેશ વૈદ્યના જણાવ્યા અનુસાર, ‘ભારત આ મંચ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે આપણા દેશમાં શહેરીકરણની ગતિ અન્ય કોઈપણ દેશની સરખામણીમાં સૌથી વધુ છે. આગામી પાંચ વર્ષમાં આપણી અડધાથી વધુ વસ્તી શહેરોમાં રહેતી હશે.
વૈદ્ય કહે છે કે ભારતે આ ફોરમમાં જર્મની જેવા દેશ તરીકે ભાગ લેવો જોઈએ, અને માત્ર એક મંત્રાલય કે કોઈ સંસ્થાના બળ પર નહીં. PM આવાસ યોજનાએ શહેરોમાં રહેઠાણની સમસ્યાના ઉકેલ માટે મહત્વનો ઉકેલ રજૂ કર્યો છે. આ બાકીના વિશ્વ માટે એક ઉદાહરણ બની શકે છે. એ જ રીતે, સ્માર્ટ સિટી મિશન દ્વારા વિસ્તાર આધારિત વિકાસ સાથે પર્યાવરણ-મૈત્રીપૂર્ણ શહેરી વિકાસ યોજનાનું મોડેલ રજૂ કરવામાં આવ્યું છે.
ભારત નવા શહેરી વ્યવસ્થા નક્કી કરી શકે છે
NIUA પણ આ ફોરમમાં ભાગ લેવા જઈ રહી છે અને તેને ઇન્ટરેક્ટિવ સેશનનું આયોજન કરવાની જવાબદારી મળી છે. હિમાયત, સંશોધન અને ક્ષમતા નિર્માણ દ્વારા ભારતીય શહેરોને પરિવર્તિત કરવાના પ્રયાસો કેવી રીતે કરવામાં આવે છે તેના પર NIUA ઈન્ડિયા પેવેલિયનમાં એક પ્રદર્શનનું પણ આયોજન કરશે.
લોકો, શહેરો, અર્થતંત્ર અને આબોહવા પરિવર્તન પર ઝડપી શહેરીકરણની અસરનો અભ્યાસ કરવા માટે 2001માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા આ મંચની રચના કરવામાં આવી હતી. હિતાશ વૈદ્યના જણાવ્યા અનુસાર, G-20 અને અર્બન-20નું સફળતાપૂર્વક નેતૃત્વ કર્યા પછી, ભારત શહેરોના યોગ્ય વિકાસની હિમાયત કરવામાં પણ વિશ્વનું નેતૃત્વ કરી શકે છે. શહેરીકરણની દૃષ્ટિએ વિકસિત દેશો તરફ જોવાના દિવસો પૂરા થઈ ગયા છે. ભારત એક નવો શહેરી ક્રમ નક્કી કરી શકે છે જેમાં તમામ દેશોના મંતવ્યો સાંભળવામાં અને સમજવામાં આવે.