ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડ 10 નવેમ્બરે નિવૃત્ત થઈ રહ્યા છે, પરંતુ વિદાય લેતી વખતે તેઓ સુપ્રીમ કોર્ટના ડિજિટલાઇઝેશનની દેશને અનોખી ભેટ આપશે. હવે સુપ્રીમ કોર્ટ ચોવીસ કલાક ચાલે છે. અન્ય તમામ કામ સિવાય કેસોની ઝડપી સુનાવણી માટે કેસ દાખલ કરવા, કોર્ટ ફી જમા કરાવવા, દંડ ભરવા અથવા સીધા જ મુખ્ય ન્યાયાધીશને ઈમેલ મોકલવા માટે કોઈ સમય મર્યાદા નથી.
તારીખે કોર્ટમાં પહોંચીને સુનાવણીમાં હાજરી આપવાની પણ જરૂર નથી, વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા ઓનલાઈન સુનાવણીમાં હાજરી આપી શકાય છે. આ સુવિધાઓએ સર્વોચ્ચ અદાલતનો ન્યાય જનતાના ઘરઆંગણે પહોંચાડ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટ પેપરલેસ થઈ ગઈ છે, બધું ઓનલાઈન છે. સુપ્રીમ કોર્ટ સહિત દેશની તમામ કોર્ટના ડિજીટલાઇઝેશનનો પ્રોજેક્ટ લાંબા સમયથી ચાલી રહ્યો છે.
દેશભરની અદાલતોમાં વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા સુનાવણી ચાલુ છે
તેનો પહેલો અને બીજો તબક્કો પૂર્ણ થઈ ગયો છે અને ત્રીજો તબક્કો 2023થી શરૂ થયો છે, જેના માટે ભારત સરકારે 1 ઓગસ્ટના રોજ ચાર વર્ષ માટે 7210 કરોડ રૂપિયાનું બજેટ મંજૂર કર્યું છે. ડિજિટલાઇઝેશનનો મોટાભાગનો શ્રેય મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડને જાય છે કારણ કે તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન પણ ડિજિટલાઇઝેશનને વેગ મળ્યો હતો. કોરોનાના સમયગાળા દરમિયાન ન્યાયના રથને ચાલુ રાખવા માટે દેશભરની અદાલતોમાં વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા શરૂ થયેલી સુનાવણીની પ્રણાલીને અટકવા દેવામાં આવી નથી.
કોરોના પછી, જ્યારે મોટાભાગની હાઈકોર્ટ અને ટ્રિબ્યુનલોએ ઓનલાઈન સુનાવણી બંધ કરી દીધી હતી અને જૂની પેટર્ન પર પાછા ફર્યા હતા, ત્યારે ચીફ જસ્ટિસ ચંદ્રચુડે ઓનલાઈન સુનાવણીના વિકલ્પને સક્રિય રાખવાનો આદેશ આપ્યો હતો. જો કે હજુ પણ થોડી ઢીલાશ છે. સુપ્રીમ કોર્ટમાં ઓનલાઈન સિસ્ટમને દખલ-પ્રૂફ બનાવવા માટે ઘણું કામ કરવામાં આવ્યું છે. અહીં એક મોટો વોર રૂમ છે જ્યાંથી માત્ર કોર્ટમાં ચાલી રહેલી સુનાવણીઓ પર નજર રાખવામાં આવતી નથી પરંતુ પરિસરમાં આવનાર દરેક મુલાકાતીઓ પર પણ નજર રાખવામાં આવે છે.
સુપ્રીમ કોર્ટમાં દરરોજ 17 કોર્ટ બેસે છે
સુપ્રીમ કોર્ટમાં દરરોજ 17 કોર્ટ બેસે છે જેમાં દરરોજ લગભગ 1100 કેસ લિસ્ટ થાય છે. આ તમામ પર આ વોર રૂમમાં બેઠેલી ટીમ નજર રાખે છે. સુપ્રીમ કોર્ટમાં ઓનલાઈન સિસ્ટમ અને આઈટીનું નેતૃત્વ કરનારા અધિકારીઓનું કહેવું છે કે સુપ્રીમ કોર્ટ સૌથી મોટી કન્ટેન્ટ સર્જક છે. વિશ્વની સર્વોચ્ચ અદાલતોમાં, ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલત સૌથી વધુ કેસોનું સંચાલન અને સુનાવણી કરે છે.
કોર્ટને ચોવીસ કલાક બનાવી હતી
સુપ્રીમ કોર્ટના ડિજિટાઈઝેશન દ્વારા સામાન્ય જનતાને આપવામાં આવેલી સુવિધા અંગે વકીલ વિષ્ણુ શંકર જૈન કહે છે કે જસ્ટિસ ચંદ્રચુડના કાર્યકાળ દરમિયાન કેસની ઓનલાઈન ફાઇલિંગ શરૂ થઈ હતી, જેણે કોર્ટને ચોવીસ કલાક બનાવી દીધી છે. નવો કેસ ત્રણ દિવસમાં સુનાવણી માટે આવશે. કોર્ટ એસએમએસ અને મેઇલ દ્વારા કેસની સુનાવણી વિશે માહિતી મોકલે છે. નિર્ણય આવતા અને વેબસાઈટ પર અપલોડ કરવા અંગેની માહિતી વોટ્સએપ અને એસએમએસ પર પણ આપવામાં આવે છે.
વકીલોએ તેમના જુનિયરને યોગ્ય મહેનતાણું આપતા શીખવું જોઈએઃ ચંદ્રચુડ
મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડે કહ્યું છે કે વકીલોએ તેમની ચેમ્બરમાં શીખવા આવતા યુવાનોને યોગ્ય પગાર અને મહેનતાણું આપવાનું શીખવું જોઈએ. એક ઇન્ટરવ્યુ દરમિયાન, તેમણે કહ્યું કે કાનૂની વ્યવસાય એક મુશ્કેલ વ્યવસાય છે, જ્યાં શરૂઆતના વર્ષોમાં યુવાન વકીલો તેમની કારકિર્દી દરમિયાન સારી સ્થિતિમાં રહે છે.
શરૂઆતમાં, કાયદાના વ્યવસાયમાં તમને પ્રથમ મહિનાના અંતે જે રકમ મળે છે તે કદાચ બહુ વધારે ન હોય.’ તેમણે કહ્યું કે તેથી પ્રથમ વખત આવનારાઓને ખંતપૂર્વક કામ કરવા, સખત મહેનત કરવા અને તેઓ જે કરે છે તેમાં પ્રમાણિક રહેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવું મહત્વપૂર્ણ છે. તેમણે કહ્યું, ‘તે જ રીતે, અમારી પદ્ધતિઓમાં પણ ફેરફાર થવો જોઈએ.
ઉદાહરણ તરીકે, વકીલોએ તેમની ચેમ્બરમાં આવતા યુવા વકીલોને યોગ્ય પગાર, મહેનતાણું અને ભથ્થાં કેવી રીતે ચૂકવવા તે શીખવાની જરૂર છે. તેમની ચેમ્બરમાં યુવાનો શીખવા આવે છે. તેમની પાસે પણ ઘણું બધું છે. તેથી તે એસિમિલેશન, શેરિંગ અને માર્ગદર્શનની દ્વિ-માર્ગી પ્રક્રિયા છે જે અમારે યુવા વકીલોને પૂરી પાડવાની છે.