નાના કોમર્શિયલ અને ટ્રાન્સપોર્ટ વાહનો ચલાવીને આજીવિકા મેળવતા LMV લાયસન્સ ધરાવતા ડ્રાઇવરો અંગે સુપ્રીમ કોર્ટે મહત્વનો ચુકાદો આપ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટની પાંચ ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેન્ચે જણાવ્યું છે કે લાઇટ મોટર વ્હીકલ (LMV) લાયસન્સ ધરાવનારાઓ 7500 કિલો વજનના પરિવહન વાહનો ચલાવી શકે છે અને તેમને કોઈ વધારાની અધિકૃતતાની જરૂર નથી.
સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયથી વીમા કંપનીઓને મોટો ફટકો
સુપ્રીમ કોર્ટે મોટર વ્હીકલ એક્ટ અને ડ્રાઇવિંગ લાયસન્સ સંબંધિત જોગવાઈઓને સ્પષ્ટ કરીને હજારો LMV હોલ્ડિંગ ડ્રાઇવરોની આજીવિકાને ધ્યાનમાં રાખીને આ નિર્ણય આપ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયથી વીમા કંપનીઓને મોટો ફટકો પડ્યો છે, હવે અકસ્માતની સ્થિતિમાં તેઓ LMV લાયસન્સ પર ટ્રાન્સપોર્ટ વાહન અથવા કોમર્શિયલ વાહન ચલાવવાની કાયદાકીય અને તકનીકી દલીલો આપીને દાવો નકારી શકશે નહીં. .
જ્યારે LMV લાયસન્સ ધરાવનાર ડ્રાઇવરો વાહનનો વીમો લીધેલો હોવા છતાં અકસ્માતમાં પરિણમે ત્યારે કાનૂની તકનીકીનો આશરો લઈને વીમા કંપનીઓ દ્વારા દાવાઓને નકારવાના પાસાને ધ્યાનમાં રાખીને સુપ્રીમ કોર્ટે આ નિર્ણય આપ્યો છે. મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડ, હૃષિકેશ રાય, પીએસ નરસિમ્હા, પંકજ મિત્તલ અને મનોજ મિશ્રાની બનેલી પાંચ સભ્યોની બેન્ચે 2017ના મુકુંદ દેવાંગન કેસમાં ત્રણ જજો દ્વારા આપવામાં આવેલા આદેશને મંજૂરી આપી છે. તે નિર્ણયમાં, કોર્ટે ઠરાવ્યું હતું કે પરિવહન વાહનો કે જેનું કુલ વજન 7500 કિલોથી વધુ ન હોય તેને હળવા વાહનોની વ્યાખ્યામાંથી બાકાત રાખવામાં આવતાં નથી.
માર્ગ સલામતી વૈશ્વિક સ્તરે ગંભીર મુદ્દો છે
હાલના કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટ સમક્ષ કાનૂની પ્રશ્ન એ હતો કે શું LMV લાયસન્સ ધારકને 7500 કિલોગ્રામ સુધીના લાઇટ મોટર વ્હીકલ કેટેગરીના પરિવહન વાહન ચલાવવાનો અધિકાર છે. જસ્ટિસ હૃષિકેશ રાયે બેન્ચ તરફથી ચુકાદો લખ્યો છે. બંધારણીય બેન્ચે સ્વીકાર્યું છે કે માર્ગ સલામતી વૈશ્વિક સ્તરે એક ગંભીર મુદ્દો છે અને 2023માં ભારતમાં માર્ગ અકસ્માતમાં 1.7 લાખ લોકોના મૃત્યુ થવાની ધારણા છે. પરંતુ કોર્ટે કહ્યું કે LMV લાયસન્સ ધારકો પરિવહન વાહનો ચલાવતા હોવાના કારણે આ અકસ્માતો થયા હોવાની ધારણા પાયાવિહોણી છે.
અકસ્માતોનાં ઘણાં કારણો છે જેમ કે બેદરકારીપૂર્વક ડ્રાઇવિંગ, સ્પીડિંગ, રોડની નબળી ડિઝાઇન, ટ્રાફિકના નિયમોનું પાલન ન કરવું અથવા સીટ બેલ્ટ અને હેલ્મેટ ન પહેરવું અથવા મોબાઇલ ફોનનો ઉપયોગ કરવો. પરંતુ કોઈપણ પક્ષ એ સાબિત કરવા માટે ડેટા રજૂ કરી શક્યો ન હતો કે અકસ્માતોનું નોંધપાત્ર કારણ LMV લાયસન્સ ધારકો દ્વારા પરિવહન વાહનોનું ડ્રાઇવિંગ હતું.
ડ્રાઇવિંગ એ એક જટિલ કાર્ય છે
જો કે કોર્ટે સાવધાનીથી વાહન ચલાવવાની સલાહ આપી છે અને કહ્યું છે કે વાહન ચલાવવું એક જટિલ કાર્ય છે. તેના માટે વ્યવહારુ કૌશલ્ય અને પુસ્તકીયું જ્ઞાન બંનેની જરૂર છે. સલામત ડ્રાઇવિંગ માત્ર વાહનને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે પરંતુ રસ્તાની સ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને જાગૃતિ સાથે ડ્રાઇવિંગ કરવાની મંજૂરી આપે છે.
બેન્ચે કહ્યું કે તમામ ડ્રાઇવરો પાસે સમાન રીતે ડ્રાઇવિંગ કૌશલ્ય હોવાની અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે. વાહન ટ્રાન્સપોર્ટ કેટેગરીનું છે કે નોન-ટ્રાન્સપોર્ટ વ્હીકલ કેટેગરીનું છે તેનાથી કોઈ ફરક પડતો નથી. કોર્ટે કહ્યું કે જો વાહનનું કુલ વજન 7500 કિલોગ્રામની અંદર હોય તો LMV લાઇસન્સ ધારક પરિવહન વાહન ચલાવી શકે છે. LMVs અને પરિવહન વાહનો અલગ વર્ગો નથી પરંતુ બંને વચ્ચે ઓવરલેપિંગ છે. જણાવ્યું હતું કે આ નિર્ણય વીમા કંપનીઓને વળતર માટેના માન્ય દાવાઓને નકારવા માટે ટેકનિકલ દલીલો લેતા અટકાવશે.
ડ્રાઇવર વિનાના વાહનો એ વિજ્ઞાનની કલ્પના નથી
કોર્ટના અર્થઘટન મુજબ, માર્ગ સલામતી અને અકસ્માત પીડિતોને સમયસર વળતર સુનિશ્ચિત કરવા મોટર વાહન અધિનિયમનો બેવડો ઉદ્દેશ્ય નિષ્ફળ ન જાય. ખંડપીઠે કહ્યું કે હવે જ્યારે ડ્રાઇવર વિનાના વાહનો વિજ્ઞાન સાહિત્ય નથી અને એપ આધારિત પેસેન્જર પ્લેટફોર્મ આધુનિક વાસ્તવિકતા છે, ત્યારે લાઇસન્સિંગ સિસ્ટમ સ્થિર રહી શકે નહીં. કાયદામાં વિધાનસભા દ્વારા કરાયેલા સુધારાઓ તમામ સંભવિત ચિંતાઓને સંબોધતા નથી. એટર્ની જનરલે કોર્ટને કહ્યું છે કે સુધારા કરવામાં આવનાર છે, તેથી કોર્ટને આશા છે કે વ્યાપક સુધારા દ્વારા કાયદાકીય ખામીઓ દૂર કરવામાં આવશે.