Adoption In India :હવે દેશમાં સિંગલ પેરેન્ટ્સ પણ બાળકને દત્તક લઈ શકશે. એક નવા નિયમ હેઠળ, મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય (WCD) એ હવે 35 થી 60 વર્ષની વય જૂથમાં અપરિણીત, વિધવા, છૂટાછેડા લીધેલા અથવા કાયદેસર રીતે અલગ થયેલા સિંગલ લોકોને બાળક દત્તક લેવાની મંજૂરી આપી છે. અગાઉ, 2016 મોડલ ફોસ્ટર કેર માર્ગદર્શિકા હેઠળ, ફક્ત પરિણીત યુગલોને જ બાળકને દત્તક લેવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. જો કે, એક મહિલા કોઈપણ લિંગના બાળકને દત્તક લઈ શકે છે, પરંતુ એક પુરુષ ફક્ત પુરુષ બાળકને દત્તક લઈ શકે છે.
5 વર્ષ સુધી બાળકની સંભાળ રાખો અને પછી દત્તક લો
ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસના અહેવાલ મુજબ, નવા નિયમો હેઠળ, કોઈપણ વ્યક્તિ, પછી ભલે તે પરિણીત હોય કે ન હોય, વિધવા હોય, છૂટાછેડા લીધેલી હોય કે કાયદેસર રીતે અલગ હોય, તેને હવે બાળક દત્તક લેવાની છૂટ છે. વધુમાં, પાલક માતા-પિતા હવે બાળકને બે વર્ષની જગ્યાએ પાંચ વર્ષ સુધી સંભાળ્યા બાદ દત્તક લઈ શકે છે. ફોસ્ટરિંગ એ એક એવી વ્યવસ્થા છે જેમાં બાળક અસ્થાયી રૂપે વિસ્તૃત કુટુંબ અથવા અસંબંધિત વ્યક્તિઓ સાથે રહે છે.
જે બાળકોને દત્તક લઈ શકાય છે
- ભારતમાં, જે બાળકોને દત્તક લઈ શકાય છે તે છ વર્ષથી વધુ ઉંમરના હોવા જોઈએ.
- તેઓ બાળ સંભાળ સંસ્થાઓમાં રહેતા હોવા જોઈએ અને તેમના ‘અયોગ્ય વાલી’ હોવા જોઈએ.
- સગીરો કે જેઓ દત્તક લેવામાં મુશ્કેલીની શ્રેણીમાં આવે છે અથવા વિશેષ જરૂરિયાતો ધરાવતા બાળકોને પણ દત્તક લઈ શકાય છે.
બે વર્ષ માટે સ્થિર લગ્ન જીવનની સ્થિતિ
રિપોર્ટ અનુસાર, જો કોઈ પરિણીત યુગલ બાળકને દત્તક લેવા ઈચ્છે છે, તો નવા નિયમો અનુસાર, તેઓ ઓછામાં ઓછા બે વર્ષ સુધી સ્થિર લગ્ન જીવન જીવે. અગાઉ યુગલો માટે આવો કોઈ નિયમ નહોતો. 2016ની માર્ગદર્શિકા 2021માં જુવેનાઈલ જસ્ટિસ (બાળકોની સંભાળ અને સુરક્ષા) અધિનિયમ અને 2022ના જુવેનાઈલ જસ્ટિસ (બાળકોની સંભાળ અને સંરક્ષણ) મોડલ નિયમોમાં થયેલા સુધારા અનુસાર સંશોધિત કરવામાં આવી છે. જૂનમાં તમામ રાજ્યોમાં સુધારેલી માર્ગદર્શિકા જારી કરવામાં આવી હતી.
ઉંમર પણ એક પરિબળ છે
પાલક માતા-પિતાની ઉંમરના સંદર્ભમાં, 2016ની માર્ગદર્શિકા જણાવે છે કે બંને પતિ-પત્નીની ઉંમર 35 વર્ષથી વધુ હોવી જોઈએ. સુધારેલી માર્ગદર્શિકા વધુ ચોક્કસ છે. 6 થી 12 વર્ષ અને 12 થી 18 વર્ષની વયના બાળકોને દત્તક લેવા માટે, “વિવાહિત યુગલની સંયુક્ત ઉંમર” ઓછામાં ઓછી 70 વર્ષ હોવી જોઈએ. તે જ સમયે, એક પાલક માતાપિતા ઓછામાં ઓછા 35 વર્ષનાં હોવા જોઈએ. તે સંભવિત પાલક માતાપિતાની મહત્તમ ઉંમરનો પણ ઉલ્લેખ કરે છે. 6 થી 12 વર્ષની વયના બાળકને દત્તક લેવા માટે એકલ વ્યક્તિની ઉંમર 55 વર્ષ અને 12 થી 18 વર્ષની વયના બાળકને દત્તક લેવા માટે 60 વર્ષ સુધીની હોવી જોઈએ.
પ્રક્રિયા શું હશે
અહેવાલમાં અધિકારીને ટાંકીને કહેવામાં આવ્યું છે કે પાલક માતા-પિતા હવે પ્લેટફોર્મ – ચાઈલ્ડ એડોપ્શન રિસોર્સ ઈન્ફોર્મેશન એન્ડ ગાઈડન્સ સિસ્ટમ (CAARINGS) દ્વારા ઓનલાઈન નોંધણી કરાવી શકે છે. આ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ સંભવિત દત્તક લેનારા માતાપિતા દ્વારા નોંધણી માટે પહેલેથી જ કરવામાં આવી રહ્યો છે. 2024 ની ફોસ્ટર કેર માર્ગદર્શિકામાં નિયુક્ત ઓનલાઈન પોર્ટલ માટેની જોગવાઈ છે જ્યાં સંભવિત પાલક માતાપિતા તેમના દસ્તાવેજો જિલ્લા બાળ સુરક્ષા એકમો દ્વારા ઍક્સેસ માટે અપલોડ કરી શકે છે. મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયના ડેટા અનુસાર, માર્ચ 2024 સુધીમાં ગોવા, હરિયાણા અને લક્ષદ્વીપ સિવાયના રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં 1,653 બાળકો પાલક સંભાળમાં હતા.