વટ સાવિત્રી વ્રત એ હિન્દુ ધર્મનો એક મુખ્ય તહેવાર છે. સ્ત્રીઓ પોતાના પતિના લાંબા આયુષ્ય માટે વટ સાવિત્રીની પૂજા કરે છે. વટ સાવિત્રી વ્રત જ્યેષ્ઠ મહિનાના અમાસના દિવસે રાખવામાં આવે છે. રાજા અશ્વપતિની પુત્રી સાવિત્રીએ તેમના પતિ સત્યવાન માટે સૌપ્રથમ વટ સાવિત્રી વ્રત રાખ્યું હતું. ત્યારથી, સ્ત્રીઓ તેમના પતિના સ્વાસ્થ્ય માટે વટ સાવિત્રીનું વ્રત રાખે છે. આ વર્ષે, વટ સાવિત્રીનું વ્રત જેઠ મહિનાની અમાસ તિથિ એટલે કે સોમવાર, 26 મે ના રોજ રાખવામાં આવશે. વટ સાવિત્રી વ્રતના દિવસે, પરિણીત સ્ત્રીઓ ભૂખ્યા અને તરસ્યા રહીને ઉપવાસ કરે છે. તે વડના ઝાડની પણ પૂજા કરે છે. તેને શનિ જયંતિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. ઉપરાંત, આ વ્રત રાખવાથી શનિના નકારાત્મક પ્રભાવ પણ ઓછા થાય છે. તમને જણાવી દઈએ કે 26 મેના રોજ અમાસ તિથિ બપોરે 12:12 વાગ્યે શરૂ થશે અને 27મીએ સવારે 8:32 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. શાસ્ત્રીય નિયમ મુજબ, જ્યારે અમાસ તિથિ બપોરે આવે છે ત્યારે વટ સાવિત્રી વ્રત રાખવામાં આવે છે. તેથી આ વ્રત 26 મે ના રોજ રાખવામાં આવશે.
પૂજા પદ્ધતિ: સૌ પ્રથમ, પૂજાના દિવસે, ટોપલીમાં રેતી ભરીને બ્રહ્માની મૂર્તિ સ્થાપિત કરો અને સાવિત્રીની મૂર્તિ ડાબી બાજુ સ્થાપિત કરવી જોઈએ. બીજા ટોપલામાં સત્યવાન સાવિત્રીની મૂર્તિ સ્થાપિત કરો. બંને ટોપલીઓ વડના ઝાડ નીચે મૂકો. પહેલા બ્રહ્મા-સાવિત્રીની પૂજા કરો અને પછી સત્યવાન અને સાવિત્રીની પૂજા કરો. આ પછી, વડના ઝાડને પાણી આપો. પાણી, ફૂલો, મળી, રોલી, કાચા દોરા, ચણા, ગોળ અને અગરબત્તીથી પૂજા કરો. પાણી આપ્યા પછી, ઝાડની આસપાસ કાચો દોરો વીંટાળો અને તેની ત્રણ વખત પરિક્રમા કરો. વડના પાનની માળા પહેરો અને વાર્તા સાંભળો.
વટ સાવિત્રી પૂજા સામગ્રીની યાદી – સાવિત્રી-સત્યવનની મૂર્તિઓ, વાંસનો પંખો, લાલ દોરો, ધૂપ, દીવો, ઘી, ફળો, ફૂલો, રોલી, સુહાગની વસ્તુઓ, પુરીઓ, વડના ફળ, પાણીથી ભરેલો કળશ.
વડના વૃક્ષની પૂજાનું ધાર્મિક મહત્વ- શાસ્ત્રો અનુસાર, વડના ઝાડના થડમાં ભગવાન વિષ્ણુ, મૂળમાં બ્રહ્મા અને ડાળીઓમાં ભગવાન શિવ નિવાસ કરે છે. આ વૃક્ષની ઘણી શાખાઓ નીચે તરફ છે, જેને દેવી સાવિત્રીનું સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. તેથી, એવું માનવામાં આવે છે કે આ વૃક્ષની પૂજા કરવાથી ભગવાનના આશીર્વાદ મળે છે અને ઇચ્છાઓ પૂર્ણ થાય છે. આ વૃક્ષની પૂજા સંતાન પ્રાપ્તિ માટે ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યેષ્ઠ મહિનાની અમાસના દિવસે, દેવી સાવિત્રીએ વડના ઝાડની છાયા હેઠળ પોતાના પતિને પુનર્જીવિત કર્યા હતા. આ દિવસથી, વડના ઝાડની પૂજા થવા લાગી. જેમ હિન્દુ ધર્મમાં પીપળાના વૃક્ષને ભગવાન વિષ્ણુનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે, વડના ઝાડને ભગવાન શિવનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તીર્થંકર ઋષભદેવે અક્ષય વટ હેઠળ તપસ્યા કરી હતી. આ સ્થળ પ્રયાગમાં ઋષભદેવ તપોસ્થળ તરીકે પણ ઓળખાય છે.
